Карама- карши фикр
Өзбекстандын Журналистика жана массалык коммуникациялар университетинин ректору Шерзодхон Кудратходжа менен Өзбекстандын биринчи президентинин кичүү кызы Лола Каримова-Тилляева ачык полемикага киришти.
Каримова-Тилляева Instagram’дагы баракчасына атасы Ислам Каримовдун каза болгонуна тогуз жыл толгонуна байланыштуу билдирүү жазып, анын өлкө ичиндеги жаңжалдардын алдын алганын жана Өзбекстанды Сирия же Афганистанга айланып кетүүдөн сактап калган чыныгы улут лидери экенин белгиледи.
Өз кезегинде Шерзодхон Кудратходжа биринчи президенттин бийлиги учурунда «эч ким, анын ичинде мен да» өз оюн эркин айта албаганын, мындайга аракет кылгандар түрмөгө түшкөнүн, кызматынан кол жууп калганын, коомдон четтетилгенин, айрымдары болсо таптакыр физикалык жактан жок кылынганын билдирди.
Менин жеке оюмча, бул сейрек учур, анда эки тарап тең – Каримова-Тилляева да, Шерзодхон Кудратходжа да туура айтып жатышат.
1991-жылы өлкө көз карандысыздыкка жеткенде кырдаал мамлекеттен катуу башкарууну талап кылган, антпесе абал Тажикстандагы жарандык согуштан да оор болуп кетиши мүмкүн эле. Эгер Ислам Каримов Фергана өрөөнүндө өзүн эркин сезип алган радикал дин өкүлдөрүн катуу чаралар менен нейтралдаштырбаса, кыска убакытта гүлдөп кеткен кылмыштуулукту жок кылбаса, анда бул жерде тирүүлөрүбүз дагы эске алганда, сөзсүз түрдө коркунучтуу «кан аралаш кашамат» болмок.
Бирок катуу саясат мамлекеттин алгачкы жылдарында гана зарыл болчу, андан кийин бийлик акырындык менен жумшак жолго өтүшү керек эле. Тескерисинче, жыл өткөн сайын «буроолор» барган сайын катуулай берди. Натыйжада, Кудратходжанын айтканыдай, «бул радикалдашууга алып келди».
Анткени, кырдаалды толук көзөмөлдөп туруу үчүн улут лидери айрым күч түзүмдөрүнө чексиз ыйгарым укук берүүгө аргасыз болду. Ал күч түзүмдөрү болсо ашыкча ыйгарым укуктарды пайдаланып, өзүм билемдикке өтүп, жарандарды үмүтсүздүккө түрттү.
Акыры, күч түзүмдөрүнүн экономикалык рэкети күчөдү, жарандык коом жана анын ажырагыс бөлүгү болгон эркин ЖМКлар басымга алынды, адилетсиздиктен жадаткан коом калыптанып, кийин Сирия менен Афганистандагы экстремисттердин тарабында активдүү аракеттенгенге чейин жетти.
Ислам Каримов сөзсүз түрдө мамлекетти сактап калган күчтүү лидер болгон, ал өлкөнү дүйнөлүк саясатта тааныткан, көрүнүктүү туруктуулукту жараткан. Бирок анын бийлиги учурунда өлкөнүн өнүгүүсүнүн негизги куралы болушу керек болгон жарандык коом өтө басынтылган абалда калды. Бул болсо бүгүнкү күндө эң терс кесепеттерин бербей койгон жок.
***
Ўзбекистон Журналистика ва оммавий коммуникациялар университети ректори Шерзодхон Қудратхўжа ва Ўзбекистоннинг биринчи Президентининг кичик қизи Лола Каримова-Тилляева очиқ полемикага киришди.
Каримова-Тилляева Instagram саҳифасида отаси Ислом Каримовнинг вафот этганига тўққиз йил тўлиши муносабати билан қилган мурожаатида уни мамлакат ичидаги можароларнинг олдини олган ва Ўзбекистонни Сурия ёки Афғонистонга айланиб кетишидан сақлаб қолган ҳақиқий миллат раҳбари сифатида эътироф этди.
Ўз навбатида Шерзодхон Қудратхўжа биринчи Президент ҳукмронлиги даврида «ҳеч ким, шу жумладан мен ҳам» ўз фикрини эркин айта олмаганини, буни қилишга уринганлар қамоққа тушганини, лавозимидан маҳрум бўлганини, жамиятдан четлатилганини, айримлари эса умуман жисмонан йўқ қилинганини таъкидлади.
Менинг шахсий фикримча, бу камдан-кам ҳолатки, унда ҳар икки тараф — ҳам Каримова-Тилляева, ҳам Шерзодхон Қудратхўжа тўғри фикр билдиришмоқда.
1991 йили мамлакат мустақилликка эришган пайтда вазият давлатдан қаттиқ сиёсат юритишни талаб қиларди. Акс ҳолда бу ердаги аҳвол Тожикистондаги фуқаролик урушига нисбатан ҳам оғирроқ бўлиб кетиши мумкин эди. Агар Ислом Каримов Фарғона водийсида ўзини эркин ҳис қилиб қолган диний радикалларни қаттиқ чоралар билан бартараф этмаганида, қисқа вақтда авж олган жиноятчиликни йўқотмаганида бу ерда тирик қолганларимиз ҳам ҳали-ҳамон қўрқув билан эслайдиган ҳақиқий қонли қирғин авж олган бўларди.
Бироқ қаттиқ сиёсат фақат мустақилликнинг дастлабки йилларида зарур эди, кейинчалик эса давлат раҳбарияти узангини аста-секин бўшатиши лозим эди. Тескариси бўлди — йил сайин «гайкалар» янада қаттикроқ тортила бошлади. Натижада, Қудратхўжанинг таъкидлаганидек, «бу радикаллашувга олиб келди».
Чунки вазиятни тўлиқ назоратда ушлаб туриш учун миллат раҳбари айрим куч тузилмаларига чекланмаган ваколат беришга мажбур бўлди. Улар эса ортиқча ваколатдан фойдаланиб, ўзбошимчаликка йўл қўйди, фуқароларни умидсизликка етаклади.
Натижада куч тузилмалари томонидан иқтисодий рэкет авж олди, фуқаролик жамияти ва унинг ажралмас қисми бўлган эркин ОАВлар босимга олинди, адолатсизликдан чарчаган жамият шаклланди ва кейинчалик у Сирия ва Афғонистондаги экстремистлар сафида фаол ҳаракат қилишгача етди.
Ислом Каримов, шубҳасиз, мамлакатни парчаланишдан сақлаб қолган кучли етакчи эди, у Ўзбекистонни жаҳон сиёсатида танитди, кўзга кўринадиган барқарорлик яратди. Бироқ унинг ҳукмронлиги даврида мамлакат тараққиётининг асосий воситаси бўлиши керак бўлган фуқаролик жамияти жуда ҳам босим остида қолди. Бу эса бугунги кунда энг салбий оқибатларни келтириб чиқармоқда.
***
Ректор узбекского Университета журналистики и массовых коммуникаций Шерзодхон Кудратходжа и младшая дочь первого президента Узбекистана Лола Каримова-Тилляева вступили в публичную полемику.
Каримова-Тилляева в своем посте в Instagram по случаю девятой годовщины смерти Ислама Каримова заявила, что ее отец, истинный лидер нации, который предотвратил внутренние конфликты в республике и не дал стране превратиться в Сирию или Афганистан.
В свою очередь, Шерзод Кудратходжа отметил, что во времена правления первого президента «никто, в том числе и я» не могли свободно выражать свое мнение, а те, кто осмеливался это сделать, оказывались в тюрьме, лишались своих постов, становились изгоями, а некоторых и вовсе физически уничтожали.
Со своей стороны хочу отметить, что это тот редкий случай, когда правы обе стороны – и Каримова-Тилляева и Шерзодхон Кудратходжа.
С обретением независимости в 1991 году ситуация в стране требовала жесткой линии со стороны государства, иначе ситуация здесь сложилась бы такая, что по сравнению с ней гражданская война в Таджикистане была бы, что называется «цветочки».
Если бы Ислам Каримов жесткой рукой не устранил уже почувствовавших себя вполне свободно радикальных религиозных лиц, коих развелось множество, особенно в Ферганской долине, не ликвидировал в очень короткие сроки преступность, которая расцвела в республике буйным цветом, то здесь было бы такое месиво, что мы все, если конечно же остались бы в живых, вспоминали об этом с содроганием.
Вместе с этим, жесткая линия была необходима только в первые годы независимости, а затем руководство страны должно было постепенно ослаблять вожжи. Однако, этого не произошло, напротив, гайки с каждым годом закручивались все сильнее, что в конечном счете, как отметил Кудратходжа, «привело к радикализации».
Ведь, чтобы держать ситуацию под полным и постоянным контролем, лидер нации вынужден давать карт-бланш определенной силовой структуре, которая, в свою очередь, пользуясь излишними полномочиями, начинает творить беспредел, доводя граждан до отчаяния.
Как итог, начал процветать экономический рэкет со стороны силовиков, было задавлено гражданское общество и свободные СМИ, как неотъемлемая его часть, в обществе появился озлобленный от несправедливости социум, который затем вполне активно действовал на стороне экстремистов в тех же Сирии и Афганистане.
Ислам Каримов несомненно сильнейший лидер нации, который не дал развалиться стране, напротив сделал ее узнаваемым субъектом мировой политики, создал видимую стабильность. Однако, при его правлении, гражданское общество, которое на практике и должно служить основным инструментом развития страны, находилось в очень подавленном состоянии, что самым негативным образом сказывается в наши дни.
Мавзуга оид бошқа хабарлар
- Аёл нозик хилқат эмас ми Сиёсат / Ҳукумат / Жиноят / Жамият / Соғлиқни сақлаш / Молия / Тиббиёт
- Оналар ва Қизлар Сиёсат / Ҳукумат / Жиноят / Жамият / Иқтисод / Технология / Илим-фан / Спорт / Маданият / Туризм / Жаҳон / Соғлиқни сақлаш / Молия / Адабиёт / Тиббиёт
- Янги мактаб биноси Сузоқда Сиёсат / Ҳукумат / Жамият / Иқтисод / Технология / Илим-фан / Спорт / Маданият / Туризм / Жаҳон / Соғлиқни сақлаш / Молия / Адабиёт / Тиббиёт
- Ижодкор сахифаси Адабиёт
- Заковат Қирғиз Заминида Жамият / Иқтисод / Технология / Илим-фан / Спорт / Маданият / Туризм / Жаҳон / Соғлиқни сақлаш / Молия / Адабиёт / Тиббиёт
